Ytong Paneller ile yapılmış Modern Bir Pazar Alanı Projesi
Söyleşi: Sevda Yayla
Fotoğrafçı: Egemen Karakaya
Bursa’nın Yıldırım ilçesinde Per Se Mimarlık tarafından hayata geçirilen Millet Mahallesi Pazar Alanı projesini; Bursa Yıldırım Belediyesi Başkan Yardımcısı Yusuf Demirok ve Per Se Mimarlık’tan Ali Derya Dostoğlu ile konuştuk. Pazar alanının fikirden projeye, projeden gerçeğe dönüşüm sürecini ve Ytong ürünlerinin projeye sağladığı katkıları projenin başındaki kişilerden dinledik.
Millet Mahallesi Pazar Alanı projenizin fikir aşamasından sonuçlanmasına kadar geçen süreç hakkında bilgi alabilir miyiz?
Yusuf Demirok: Yıldırım ilçesi, Bursa’nın ikinci büyük ilçesi ve 650 bin nüfusuyla çok yoğun bir yerleşke. Emirsultan, Cumalıkızık gibi çok önemli, tarihi değere sahip yerlerin bulunduğu bir ilçe. Pazar yapısını inşa ettiğimiz mahallemiz Millet Mahallesi, Yıldırım ilçesinin en büyük mahallesi konumunda ve 80 bin nüfusa sahip. Kapalı pazar yapımız konum olarak Millet Mahallesi’nin merkezinde yer alıyor. Millet Mahallesi hem göçle oluşmuş plansız bir yapılaşmanın, hem de planlı yapılaşmanın olduğu karma bir yapıya sahip. Kapalı pazar yapısı yapılmadan önce pazar mahallede, sokakta kuruluyordu. Önceki yönetim mahalleye pazar kazandırılması için bir süreç başlatmıştı ve pazarın olduğu alan kamulaştırılmıştı. Ancak yapılan projede bazı sorunlar vardı ve biz 2019 yılında göreve geldiğimizde yeni bir proje süreci başlattık.
Sürece başladığımızda gerekli analizleri yaptık. Burada 200’ün üzerinde pazarcı esnafı var, onların görüşlerini aldık. Çünkü Bursa’da kötü sonuçlanmış ve pazarcıların problem yaşadığı birçok proje var. Bu yüzden biz bu işe daha fazla dikkat ettik. Ortak bir akıl ile pazar projesi ortaya çıktı. Biz belediye olarak ticari düşünemeyiz, bizim için önemli olan pazarcı esnafının ve vatandaşın memnuniyeti, orada işleyen ticaretin sorunsuz bir şekilde devam etmesidir. Bu da doğru tasarım ile mümkün olur.
Ali Bey ile geçmişten gelen bir tanışıklığımız var ve biz bu sürece birlikte başladık. Pazar projemizin bir farkı vardı, bazı ticari üniteler de olmasını planladık. Başkanımız Oktay Yılmaz’ın da dahil olduğu uzun istişareler sonunda mevcut projeye ulaştık ve hayata geçirmek için inşaat sürecine başladık.
Ben de mimarım ve tasarımı yapan mimarın inşaat sürecini takip etmesi gerektiğini düşünüyorum. Aksi takdirde tasarımın uygulanmasında ciddi sorunlar ortaya çıkabiliyor. Bu noktada Ali Bey süreci çok iyi takip etti ve yönetti. Yapımız çelik konstrüksiyon, duvarlar ile ilgili Ali Bey’in bize bir önerisi oldu. Bölme duvarlarımız çoğunlukla yüksek olduğu için, “Konvansiyonel şekilde tuğla duvar örmeyelim, taşınabilir panellerle bunu gerçekleştirebiliriz” dedi. Sanayi yapılarında bu duvar panellerinin kullanıldığını çok gördüm ancak bir pazar yerinde bunu nasıl uygularız diye düşündük, görüşmeler yaptık. İster istemez ilk kez yapılacak bir uygulama olacağı için bazı bariyerler ile karşılaştık. Sonuçta böyle bir uygulamanın güzel sonuç vereceğine kanaat getirdik. Nihayetinde şunu söylemek mümkün, orada oluşturmak istediğimiz konsept, renkle beraber panelimizle çok iyi örtüştü ve sonucun güzel olmasında çok katkı sağladı.
Ali Bey Millet Mahallesi Pazar Alanı projesinin hem tasarımını hem de uygulamasını gerçekleştirdiniz. Bu süreç hakkında siz neler söylemek istersiniz?
Ali Derya Dostoğlu: 2015 yılında ortağım Uğur Özer ile Per Se Mimarlık’ı kurduk. O dönemden beri İstanbul Maslak’taki ofisimizde çalışmalarımıza devam ediyoruz. Gerek kamu gerekse özel sektörle projeler yürütüyoruz. Yusuf Bey’le yolumuzun kesişmesi üzerine kendimizi bu zorlu, bir o kadar da heyecanlı sürecin içinde bulduk. Projenin sorunsuz bir şekilde hayata geçmesinde Yıldırım Belediyesi’yle kurmuş olduğumuz doğru iletişimin rolü çok büyük. Bu iletişimin kurulmasında ise Yusuf Bey çok ciddi bir katkı sağladı. Bir projede işveren ile mimar arasındaki diyalog ne kadar iyiyse ortaya çıkan iş de o kadar iyi oluyor. Ortak akıl ile şekillenen bir projenin sonuçları daha memnun edici oluyor. Uyumlu bir proje sürecinden sonra inşaat aşamasına geçtiğimizde de tasarım kararlarımızın arkasında durarak bizi destekledikleri için kendisine teşekkür etmek istiyorum.
Tasarım kararlarımızı alırken öncelikle Millet Mahallesi’ni anlamaya çalıştık. Bu mahalle yeni gelişmekte olan ve kamusal desteklerden görece yoksun olan bir yer. İstedik ki bu pazar alanı sadece haftanın 1-2 günü kullanılan, diğer günler atıl kalan bir alan olmasın. Tam tersine insanları içine çeksin, gündelik hayatın parçası haline gelsin. Karşısında bulunan camii ile de bütünleşsin. Öncelikle parselin de bize yardımcı olması sayesinde bir ön avlu kurguladık ve pazar yerini mümkün olduğunca geriye çektik. Kuzeyde kalan üçgen alanı servis birimlerine ayırdık. Batıya, ön avluya bakan kısma ise ticari birimleri yerleştirdik. Böylece pazarın kurulmadığı günlerde de bu avlunun yaşamasını, hayata katılmasını sağlamayı hedefledik. Hemen bu birimlerin arkasına da et, süt ve balık gibi ürünlerin satıldığı 12 adet sabit tezgâh yerleştirdik.
Yapmış olduğumuz toplantılarda pazarcılardan fikir ve önerilerini aldık. Onların ihtiyaçlarını tasarım kararlarımız ile birleştirerek bir pazar alanı yerleşimi kurguladık. Bize verdikleri boyutları statik ihtiyaçlarla ve alttaki otoparkın boyutlarıyla çakıştırarak çok katmanlı bir ızgara sistemi oluşturduk.
Çeliği açıkta bırakma fikri ister istemez bizi farklı çözümlere yönlendirdi. Projemizde 12 m’ye 9 m’lik akslarımız var ve statik açıdan bu açıklıkları geçmek için makaslar kullanmak gerekiyor. 12 metreyi geçmek için çift ters makas kullandık, 9 metreyi geçmek içinse paralel başlıklı makaslar kullandık. Ön cepheyi olabildiğince şeffaf tutmayı tercih ettik. Amacımız meydanla ticari birimlerin ilişkisini olabildiğince arttırmaktı. Duvarları yapmak içinse farklı bir çözüme yöneldik. Burası bir pazar alanı ve uzun vadede ister istemez malzemeler eskiyecek. Çelik bu anlamda avantajlı, kendi başına kaplanmadan da kullanılıyor. Duvarda ise Ytong düşey duvar panelleri tek katmanlı bir duvar elde edilmesini sağlıyor, çünkü izolasyonu kendi içinde ve sıvama ihtiyacı duyulmuyor. Ytong duvar panelleri sıvanmadan bırakıldıklarında dekoratif bir özellik de kazanıyor. Örneğin burada panelleri çelik strüktürün ritmi ile birleştirmek, yatayda ve düşeyde izlerin birbirini takip ettiği, daha bütüncül bir atmosfer yaratmamıza yardımcı oldu.
Ytong’la kişisel mahiyette şöyle de bir ilişkim var: Rahmetli dedem Kemal Türkün Türkiye’nin ilk Ytong bayisi. Hatta bu bayiliği üstlenmesi 1964 senesine dayanıyor. Daha da ilginci, donatılı paneli ilk kez kullanan inşaat mühendisi de yine kendisi... Bu ilk denemeyi de 1960’lı yılların sonlarında, Bursa’daki Coşkunöz fabrikasının çatısında yapmış. Dayım Hakan Türkün, söz konusu bayiliği Türkün Yapı olarak halen devam ettiriyor. Zaten pazar alanı projemizde duvar panelleri kullanma fikrini danıştığım ilk kişi de o oldu.
Ytong düşey duvar panellerini bir konut veya endüstri yapısı dışında, bir pazar alanı projesinde ilk kez kullanıyorduk ve başlangıçta bizim kafamızda da bazı soru işaretleri vardı. Özellikle kamuya iş yapıyor olmanın verdiği sorumluluk ile olabilecek tüm aksilikleri öngörmeye çalıştık. Bu noktada Ytong ekibi bize son derece yardımcı oldu, projenin tasarım sürecinden itibaren sürekli iletişim halinde olduk ve her konuda desteklerini hissettik. Panellerin üzerine bir katman boya uygulanarak daha homojen bir görüntü elde edildi. Pazarın bütününe hâkim olan beyaz tonları burada da kullanıldı. Bahsettiğim açıklık, hafiflik hissini renk sayesinde daha vurgulu hale getirdik.
Bu projede panellerin kullanımını özelleştiren bir konu daha var: Burada, aynı proje içinde düşey duvar paneli iki farklı biçimde kullanıldı. Ticari birimleri içeren kütlenin duvarlarında, çelik sütun arasında dolgu mahiyetinde, servis kütlesiyle yangın merdiveni kulesindeyse yığma olarak… Bu ikili kullanımın gerçekten de özellikli bir durum teşkil ettiğini düşünüyorum.
Malzemelere de değindiğime göre, proje sürecine dair kendi tespitlerimi kısaca aktarmak isterim. Proje tamamlandıktan sonra, açılmasına kısa bir zaman kala, başka bir iş için Bursa’da bulunuyordum. İstanbul’a dönmeden pazar alanını ziyaret etmek istedim. Beni gören birkaç kişi alanın ne zaman kullanılmaya başlayacağını, açılışı uzun zamandır beklediklerini söylediler. O an doğru bir iş yaptığımızı bir kez daha hissettim. Açılışta bulunamadım, ancak hem Yusuf Bey ile hem de ekip arkadaşlarımla irtibat halindeydim. Tepkilerin olumlu olması hepimizi son derece memnun etti. Umarım Millet Mahallesi Pazar Alanı işlevini en iyi şekilde yerine getirir ve biz de mimari çözümlerimizle buradaki yaşantıya bir katkı koymuş oluruz.
Sözlerimi bitirmeden, Yıldırım Belediyesi’ne, özellikle de Başkan Oktay Yılmaz’a, Başkan Yardımcısı Yusuf Demirok’a, Kentsel Tasarım Müdürü Ayça Karahan’a, Fen İşleri Müdürü Fatih Üçev’e, Muhammed Çelik’e, İnşaat Mühendisi Ali Rıza Karaca’ya ve projenin hayata geçmesi için emek veren herkese teşekkür etmek istiyorum.
Yusuf Bey Millet Mahallesi Pazar Alanı projesi tamamlandı ve açıldı. Projeyle ilgili aldığınız geri bildirimlerden memnun musunuz?
Bu projede üç taraf var; belediye, pazarcı esnafı ve vatandaş. Biz kendi açımızdan projeden emindik ve sonucundan da çok memnunuz. Başkanımızın tepkisi de olumluydu, açılış günü heyecanlı bir kalabalık vardı ve vatandaşlardan güzel tepkiler aldık. Pazarcılar gerçekten bizim için önemliydi ve onların verdiği tepkiler tahminimizin çok üzerinde oldu. Kendileri de projeyi sahiplendiler.
Bu kıymetli projede emeği geçen herkesin ellerine sağlık. Eklemek istediğiniz başka bir şey var mı?
Yusuf Demirok: Projede Ytong düşey duvar panelleri kullanmaya karar verirken artısını ve eksisini değerlendirerek süreci başlattık. Ama süreç içinde bazı soru işaretlerimiz hep oldu. Ytong’a bu konuda teşekkür etmek istiyorum. Tüm süreç boyunca bizimle iletişimde kalmaları, ilgi ve yardımları çok önemliydi. Projemize uygun numune yaparak süreci daha emin bir şekilde yürütmemizi ve numune üzerinde bazı detayları çözebilmemizi sağladılar. İşimizi kolaylaştırıp, sonucun iyi olmasına çok büyük katkı sağladılar.
Yayınlanma Tarihi: 4/5/2022